Het schoonmaken en onderhouden van je racefiets of mountainbike, het is niet iedereen zijn favoriete klusje. Toch is het een essentieel deel van de sport die je beoefent. Een goed onderhouden racefiets/ mountainbike zorgt tenslotte voor meer fietsplezier.
Met name de winter, waarin de regen en andere neerslag regelmatig voorkomen, is het schoonmaken en onderhouden extreem van belang. Met de winter die komende is, hebben wij daarom de ultieme checklist voor het schoonmaken en onderhouden gemaakt. Stap voor stap uitgeschreven zodat je niets kunt vergeten.
Hoe vaak je racefiets/ mountainbike schoonmaken?
Hoe vaak je jouw racefiets/ mountainbike zal moeten schoonmaken is met name afhankelijk van hoe vaak je fietst. Fiets je een keer per week? Dan is het verstandig om de fiets na iedere rit even kort na te lopen en om de 2 á 3 keer dit iets grondiger te doen. Fiets je 5 á 6 keer per week? Dan zou 1 á 2 keer per week de fiets goed na lopen moeten volstaan.
Uiteraard is dit afhankelijk van verschillende factoren. Voor de hand liggend zijn de weersomstandigheden (na het fietsen in de regen is schoonmaken altijd aan te bevelen) maar ook de locatie (veel stof?) kan een rol van betekenis spelen.
Schoonmaken van je racefiets/ mountainbike
Voordat we aan onze fietsonderhoud checklist beginnen, starten wij met onze zogenaamde ‘racefiets/ mountainbike schoonmaak checklist’. Goed fietsonderhoud begint namelijk bij het goed schoonhouden van je fiets. En daarnaast mag het oog ook wat, een schone racefiets of mountainbike is tenslotte fijner om naar te kijken dan een smerige.
1. Het afspoelen van je fiets
Ons advies zal niet zijn om direct na iedere fietsrit alles af te spoelen. Na droge omstandigheden of enkele spettertjes is dit wat overbodig. Een droge doek volstaat dan.
Maar zodra je fiets smeriger begint te worden is het zo snel mogelijk afspuiten van de fiets een eerste belangrijke om te doen. Des te eerder je na de fietsrit begint met het schoonmaken, des te minder het vuil de kans heeft om goed te hechten aan jouw fiets. Eerder afspoelen scheelt dus tijd!
Gedurende de cyclocross heb je wellicht al eens de hogedrukreinigers voorbij zien komen. Wegens de snelheid van het afspuiten verleidelijk om ook te gebruiken. Toch kun je beter gebruiken maken van de ouderwetse tuinslag. De hoge druk van een, ja de naam verklapt het al, zorgt ervoor dat je snel al het vet uit de verschillende lagers kunt spuiten. Daarbij een verhoogde kans op roest en slijtage als gevolg.
2. Stevig schoonmaken na de rit
Voor de fanatieke wielrenners en mountainbikers die in de winter ook met slecht weer de fiets opstappen (Respect hoor!). Is aan te raden om de fiets naast het afspuiten met een tuinslang, ook met de (was)hand, een spons en een sopje onder handen te nemen. Zo kun je overal nog beter bij en er zeker van zijn dat ieder onderdeel is meegenomen.
3. Ontvetten van je fietsketting
Misschien nog wel belangrijker dan een schoon frame is een schone fietsketting. Want zodra je ketting veel geluid maakt of niet soepel draait merk je dit gelijk. Goed schoonmaken dus.
Maar hoe maak je de fietsketting goed schoon?
Nadat je het frame, de wielen en de rest van de fiets hebt aangepakt is de ketting aan de beurt. Als laatste dus. Zo voorkom je dat alle smerigheid van ketting op de rest van de fiets terecht komt. Vervolgens kun je met hetzelfde sopje als waar de rest van de fiets mee is aangepakt, de ketting ontdoen van al het vuil. Volstaat dit niet? Gebruik hier dan een goede kettingreiniger voor, dit zal zijn werk zeker gaan. Des te belangrijker wordt dan in een later stadium om niet vergeten de ketting ook weer van bescherming te voorzien.
4. Cassette, derailleur en crankstel schoonmaken
Onderdelen waar niet eenvoudig is bij te komen, maar waar wel veel vuil zich kan gaan hechten, zijn de cassette en de derailleur(wieltjes). Met name voor mountainbikers zullen hier snel takjes en kleine steentjes achter kunnen blijven. Belangrijk om die weg te halen om zoveel slijtage te voorkomen.
Hiervoor bestaan speciale borsteltjes zodat niet de gehele cassette uit elkaar gehaald hoeft te worden. Maak hier gebruik van wanneer je merkt dat er veel vuil achter blijft. Werken de borsteltjes niet? Dan is het verstandig om de cassette alsnog te verwijderen. Voor het crankstel is dit vaak niet nodig. Door de ketting op het binnenblad te leggen kun je goed bij het buitenblad en dit geldt andersom voor wanneer je het binnenblad schoon wilt maken.
5. Het verwijderen van de grote vijand (Pekel)
Zodra de koudere nachten aanbreken treedt ook de grootste vijand aan van, met name wielerliefhebbers op de weg, pekel. Het volledig tot zout verzadigde goedje kan voor een behoorlijke slijtage aan de fiets(onderdelen) zorgen. Nog belangrijker dan bij prut/ modder is om de fiets zo snel mogelijk schoon te maken.
Voordat je begint met het afspuiten van je racefiets of mountainbike kun je als eerste het beste gebruik maken van een borstel om zoveel mogelijk pekel weg te borstelen. Hiermee voorkom je dat direct al het zout gespoten wordt op plekken waar je niet meer bij kunt. Het afspuiten kun je dus beter na het borstelen doen. Eerst met koud water en later met warm water (Warm water zorgt ervoor dat het zout oplost en verdunt). Gebruik warm water daarom pas als laatste om te voorkomen dat het verdunde goedje tussen de lager belandt.
6. Frame wax of coating
Voor degenen die het liefst zo snel mogelijk klaar willen zijn met het schoonmaken van hun fiets, volgt hier de gouden tip. Gebruik na het schoonmaken en opdrogen van je frame een goede wax of coating. De fietscoating van proteambicyclecare zorgt voor bescherming van de lak en laat vuiligheid minder goed hechten. De toegankelijkere versie van de coating is een wax. Heeft ongeveer dezelfde eigenschappen, is eenvoudig zelf is aan te brengen en zal zo’n 3 maanden zijn werking doen. Een coating zal zo’n 2 jaar meegaan en zorgt dus voor nog minder omkijken naar de fiets.
Onderhoud van je racefiets/ mountainbike
Nu je weet hoe de racefiets/ mountainbike schoongemaakt moet worden stellen wij onderstaand de ultieme checklist op voor onderhoud aan je fiets. Je leert hoe je alle fietsonderdelen kunt controleren of aan moet pakken mocht er iets mis blijken. Je kunt er tenslotte beter zelf op tijd bij zijn dan wanneer het te laat is en je met pech bij de fietsenwinkel moet melden.
1. Controleren van je fietsbanden
Niets vervelender dan sochtends vroeg tijdens het vertrek geconfronteerd worden met een lekke band. Je bent met gemak een kwartier verder terwijl je fietsvrienden/ vriendinnen te wachten staan.
Om deze frustratie te voorkomen is het goed om na je fietsrit beide banden even te controleren. Door met je hand langs het oppervlak van de band te gaan zal je al snel oneffenheden in de band waarnemen. Steentjes, stukjes glas of schelpjes kun je hierdoor prima verwijderen. Controleer direct wel even of de ontstane sneetjes niet te diep zijn, anders wordt de kans op lek rijden in de toekomst alsnog groter.
Verder hoort bij het controleren van je fietsbanden ook het nalopen van de bandenspanning. De juiste spanning van je fietsbanden zal zorgen voor minder rolweerstand, maar ook de slijtage van je banden zal minder zijn.
2. Wielen
Essentieel voor de veiligheid op de fiets is het regelmatig nalopen van de velgranden van je wielen (geldt niet voor schijfremmen). Een te ver ingesleten velg/ rem rand zal zorgen voor minder grip van je remblokken op de velg. Kortom de remkracht neemt af. Hoe je status van je velgen kunt controleren?
De remrand van een nieuwe velg is helemaal strak en recht. Door de tijd heen slijt de rand steeds verder in. Zodra de remrand voelbaar en zichtbaar hol is, wordt het tijd om de velgen te vervangen voor een nieuw setje.
Een ander onderdeel om je velgen op te controleren is of er al dan niet een slag in de velgen zit. Dit doe je door simpelweg een slinger aan het wiel te geven en te kijken of er speling in velg zit (beweegt het van links naar rechts?). Een kleine slag zal niet direct een groot probleem zijn. Toch doe je er verstandig aan alvast een afspraak in te plannen bij jouw fietsenmaker om te voorkomen dat de schade oploopt.
3. Wielnaven, spaken en snelspanners
Voor een licht lopend wiel is een goed lopende wielnaaf nodig. Deze bepaald tenslotte het draaivermogen van de wielen. Zodra de lagers hiervan ‘af’ zijn zal je merken dat het wiel minder soepel begint te draaien of zelfs geluid begint te maken. Niet gewenst uiteraard. Geef daarom regelmatig eens een slinger aan je wielen om te controleren of alles nog loopt zoals je gewend bent.
Grote kans dat het je tijdens het controleren van een mogelijke slag in de wielen al gestuit bent op het probleem (mocht er een slag in velgen zitten). Vaak heeft dit namelijk te maken met de spanning van de spaken. Ofwel een ‘losse spaak’ in je wielen. Advies is om deze door de fietsenmaker opnieuw op spanning te laten zetten mocht dit het geval zijn. Of, als je handig bent, zelf een spaakspanner aanschaffen.
Typisch zo’n dingetje die enkel fietsers onder elkaar zullen herkennen. De irritatie aan een vreselijke kraak in en rondom je fiets. Vaak komt deze uit een van de lagers vandaan, maar in enkele gevallen kunnen dit ook de snelspanners van je wielen zijn. Een spray WD40 kan hiervoor al de oplossing bieden.
4. Remblokken en schijven
We blijven nog even rondom de wielen van je fiets. Het is tenslotte ook belangrijk om deze goed en tijdig tot stilstand te kunnen brengen. Hiervoor zijn de rem blokken- en schijven van essentieel belang. Goed om dus om de remblokken- en schijven regelmatig te controleren en waar nodig te vervangen.
Om dit te kunnen doen zullen de wielen bij velgremmen even uit de fiets gehaald moeten worden. Neem de blokjes vervolgens even af met een doekje. Zit er nog voldoende rubber op de blokjes? Top! Dan hoeven deze nog niet vervangen te worden. Check nog wel even of de remblokken niet oneven zijn afgesleten. Mogelijk waren de blokjes dan verkeerd afgesteld. Raadzaam is om het dan alsnog te (laten) vervangen.
Om schijfremblokken goed te kunnen controleren moeten deze er eerst even worden uitgehaald. Dit doe je door achtereenvolgens je fietswiel en het zekeringspinnetje weg te halen waarna de splitpen eruit gehaald kan worden. De remblokjes kun je nu eenvoudig naar boven eruit trekken. Je kunt de blokjes nu goed controleren, zijn ze nog goed? Maak ze dan even schoon met een doek en schuur de remblokken voorzichtig op. Zo zorg je ervoor dat alles weer egaal wordt.
Voordat je hierna weer een nieuwe fietsrit start, zorg er dan even voor dat je alles goed ‘in remt’.
5. Bekabeling
Een belangrijk aspect om het remmen en op- en af schakelen soepel te laten verlopen is de bekabeling. In de loop der tijd kan ook deze namelijk door slijtage aan vervanging toe zijn. Dit komt doordat binnen in de kabel een coating zit om de kabel soepel te laten bewegen. Zodra deze coating hevig versleten is zal de kabel minder soepel bewegen. Vaak is dit duidelijk voelbaar bij het indrukken van de remmen/ shifters.
6. Stuurlint (Gebruik geen wit😅)
Mocht de bekabeling aan vervanging toe zijn, dan kun je direct het stuurlint ook mee pakken. Vaak iets dat een behoorlijk tijdje mee zal gaan, maar niet goed blijft plakken bij het vervangen ervan, dus beter vervangen kan worden.
Daarnaast is het een eenvoudige methode om de fiets weer even op te frissen en van een nieuw uiterlijk te voorzien. Neem bijvoorbeeld de stuurlinten van BBB. Leuk geprijsd, en met de flexribbon krijg je ook een top versie! Doe ons in ieder geval een lol, ga niet voor wit! De origineel wit, maar na een paar weken fietsen, grijs uitgeslagen stuurlinten zijn een doorn in het oog van de gesoigneerde fietser. Een tip in het kader van: Soigneren kun je leren. Alvast graag gedan 😉
7. Bouten
Op verschillende locaties op je fiets heb je boutjes die alles, als het goed is, bij elkaar houden. Neem de boutjes van de bidonhouders, de stuurpen, rondom het zadel en van de remmen. Controleer regelmatig of alle bouten nog zitten zoals zou moeten. Hiervoor kun je bijvoorbeeld gebruik maken van een newton meter. Bij het stuur is dit erg handig om te voorkomen dat je deze te strak aandraait.
Zorg er direct voor dat je het vuil hier goed weghoudt en vervang roestende/ beschadigde boutjes tijdig. Zo voorkom je de ellende van doorgedraaide boutjes die haast niet meer uit de fiets te draaien zijn. Maak gedurende het los- en vastdraaien altijd gebruik van montage pasta. Dit voorkomt gepiep en gekraak van de bouten op jouw fiets.
8. De Fietsketting
Gedurende het schoonmaken van de fiets zijn wij al ingegaan op het belang van het goed schoon maken van de fietsketting. Nu volgt nog een stukje onderhoud van de ketting om de kwaliteit te kunnen behouden.
Als eerste, hoe kun je bepalen of staat van ketting nog goed is of dat deze vervangen moet worden? Een vraag die eenvoudig beantwoord kan worden met het gebruik van de kettingchecker. Een tool die je bovenop je ketting kunt houden om snel af te lezen of de fietsketting wel of niet aan vervanging toe is.
Voor het onderhoud van de ketting is het belangrijk om deze na een grondige poetsbeurt te voorzien van een olie of wax. Waarbij de een net iets meer geschikt is voor droge weersomstandigheden en de ander meer voor nattigheid. Kies hierbij vooral wat voor jou het meeste van toepassing is of wat je het fijnste vindt werken.
9. Derailleurwieltjes
Aan een soepel lopende fietsketting heb je alleen niets als de derailleurwieltjes niet in orde zijn. Maak deze daarom goed schoon om zoveel mogelijk slijtage te voorkomen. Slijtage is gelukkig eenvoudig waar te nemen. Des te puntiger de wieltjes zijn des te eerder deze toe zijn aan vervanging. Tijdig vervangen zorgt er daarbij voor dat de ketting minder snel zal slijten en het schakelen soepeler blijft verlopen, doen dus!
10. Kettingbladen
Voor de kettingbladen van je fiets geldt eigenlijk precies hetzelfde als voor de derailleurwieltjes. Des te puntiger de bladen zijn des te meer deze aan vervanging toe zijn. Waarbij het merk/type kettingblad een grote rol zal spelen in de duurzaamheid van je kettingbladen. Zo zal een Dura-Ace kettingblad maar liefst 15.000 tot 20.000 kilometer mee kunnen gaan in tegenstelling tot een Tiagra groepset waarbij de set bij zo’n 6000 á 8000 kilometer aan vervanging toe is. Maarrr, daar betaal je dan ook voor.
11. Bidonhouders
Ook de bidonhouders op je fiets zijn weleens aan vervanging toe, deze gaan tenslotte ook niet eeuwenlang mee. Het gaat daarbij vooral om de mate waarin de bidonhouder de bidon weet klem te houden. Iets dat door de tijd heen zal slijten. Niet iets dat je direct op de goed geasfalteerde wegen in Nederland zult opmerken. Maar zodra de kasseien opgezocht worden of de Ardennen is dat toch een ander wel. Dan is het wel zo fijn dat je bidonnen op je fiets blijven zitten.
Zelf rijd ik met deze bidonhouders van het Nederlandse merk BBB.
12. Trapaslagers
Voor de optimale efficiëntie van de energie die je in het fietsen stopt zijn goedlopende lagers van groot belang. Want naast een enorm gekraak is dit wat een versleten trapaslager kan veroorzaken. Op tijd vervangen dus. En hoe je dat doet?
Houd de crankarm stevig vast en probeer deze heen en weer te trekken. Zit er speling in het crankstel? Dan zijn de trapaslagers aan vervanging toe, behoorlijk eenvoudig dus.
13. Balhoofd lagers
Eerder dan de trapas lagers kun je ontdekken dat de balhoofd lagers versleten zijn. Dit valt te merken aan ‘bijzonder’ stuurgedrag en speling op het balhoofd. Een stuur dat bijvoorbeeld in een ‘knik’ blijft hangen (wellicht herken je het) is een typisch voorbeeld van balhoofd lagers die versleten zijn.
14. Frame beschadiging
Bij het onderhoud van je racefiets en/ of mountainbike is het als laatste punt in onze checklist nog belangrijk om je fiets regelmatig na te kijken op beschadigingen. In principe kunnen plaatselijke butsen en krassen weinig kwaad. Wat je wilt voorkomen is een scheur in het frame (carbon frames) waarmee je te lang doorfietst. Twijfel je dus bij een beschadiging? Laat daar dan vooral op checken bij een carbon hersteller of fietsenmaker.
15. Extra tip: bescherming
Aansluitend op het vorige punt is het (laten) aanbrengen van extra bescherming een voorzorgsmaatregel die je kunt nemen tegen de beschadiging van jouw fietsframe.
Een voorbeeld is hiervan de transparantie beschermfolie die zich vaak rondom de ketting bevindt. Dit is iets dat je verder kunt doortrekken over de gehele fiets. Iets waar wij de specialist in zijn. Dit verlengt de levensduur van je fiets en zorgt voor een beter behoudt van de waarde.
Conclusie: De belangrijkste onderhoud- en schoonmaak tips voor je fiets
- Maak je fiets na iedere fietsrit in de regen zo snel mogelijk schoon. Liefst met een tuinslang of sopje.
- Zorg ervoor dat lagers goed in het vet blijven en vervang deze waar nodig op tijd.
- Voorkom roestende boutjes, opnieuw op tijd vervangen, is het advies.
- Controleer je fietsbanden na iedere fietsrit op mogelijke beschadigingen.
- Beter voorkomen dan genezen, vervang onderdelen op tijd.
- Ben extra voorzichtig zodra er gestrooid is met pekel op de wegen. Pekel is de grootste vijand in het onderhoud van jouw racefiets of mountainbike.
- Zorg voor dat de wielen in orde zijn en dat de remblokken nog niet zijn ingesleten.
